فاکتور های بیولوژیک و مکانیکال زیادی میزان حرکت دندان در ارتودنسی را تعیین می نمایند. چنين محيط فيزيولوژيك ديناميكي پيچيده اي نيز ميزان برگشتي كه متعاقب تكميل درمان ارتودنسي رخ خواهد داد را مشخص مي سازد. برگشت را مي توان به صورت تمايل طبيعي دندان يا دندان ها براي باز گشتن به موقعيت أوليه قبل از درمانشان در قوس دنداني تعريف كرد. متخصص ارتودنسي (دكتر ارتودنسي) مي داند كه عموما ميزان حركت ارتودنسي فعال دنداني به ميزان زيادي با امكان برگشت ارتباط دارد (به عبارت ديگر مشكلات بيشتر منجر به تمايل بيشتر به برگشت نتايج درمان ارتودنسي مي شود).
فاكتور هاي درگير در برگشت كلينيكي ارتودنسي عبارتند از: مدت زمان اعمال نيرو يا فاصله اي كه دندان حركت مي نمايد. همچنين نقش الياف لثه اي و دوره زماني تغييرات استخوان متعاقب حركت ارتودنسي دندان نيز در مقدار نهايي برگشتي كه روي مي دهد حائز اهميت مي باشد. ميزان برگشت حركت ارتودنسي در طي يك دوره حياتي از زمان بلافاصله پس از درمان ارتودنسي هنگامى كه دندان ها و ريشه هاي دنداني به موقعيت نهايي مطلوبشان حركت داده شده اند زياد مي باشد (در مدت كوتاه پس از حركت ارتودنسي امكان برگشت بيشتر است).
در طی فرآیند حرکت دندان همان گونه که توسط متخصص ارتودنسی بیان می شود در نواحی تحت فشار تحلیل استخوان و در نواحی تحت کشش تشکیل استخوان روی می دهد. نوع استخوانی که در نواحی تحت کشش تشکیل می شود یک ماده استخوانی نسبتا نرم و غیر تکامل یافته می باشد. این استخوان متعاقبا به یک ساختار استخوانی بالغ و محکم تغییر می یابد تا فراهم آورنده یک پشتوانه استخوانی مستحکم تر باشد. این روند در ارتودنسی یک فرآیند آهسته است که می تواند تا شش ماه به طول انجامد. لذا واضح است که در تمام بیماران ارتودنسی مکانیسم نگهدارنده بلافاصله متعاقب برداشتن دستگاه ارتودنسی یک بخش مهم و اساسی طرح درمان می باشد.
برگشت ارتودنسی هنگامی رخ می دهد که به دندان ها این اجازه داده شود که به خارج از موقعیتی که از خلال ارتودنسی حاصل آمده است مهاجرت نمایند. مطالعات بیولوژیک متخصص ارتودنسی شواهدی را فراهم آورده اند که مشخص ساخته است، هنگامی که به دندان ها نیروی ممتد و مداوم اعمال می شود، در مقایسه با مواردی که از نیروهای متناوب استفاده می گردد، تمایل به برگشت بیشتری در دندان ها وجود دارد. این امر بدان دلیل است که نیروهای مداوم ارتودنسی دندان ها را از موقعیت اولیه شان بیشتر حرکت می دهد. نتیجه این مساله افزایش پتانسیل دندان ها برای بازگشت به موقعیت اولیه شان می باشد.
این پدیده انرژی ذخیره شده برگشت را می توان مخصوصا در مواردی که در آنها دندان ها نیازمند تصحیح چرخشی با ارتودنسی می باشند مشاهده کرد. هنگامی که دندان ها دچار چرخش می شوند الیاف لثه کشیده می شود. هر چقدر میزان چرخش بیشتر شود این الیاف بیشتر کشیده می شوند. به هر حال روند تطابق الیاف با این کشیدگی آهسته بوده و نیازمند سپری شدن زمان قابل ملاحظه ای می باشد که از طریق جراحی بریدن الیاف لثه ای تسهیل می شود. متخصص ارتودنسی (دکتر ارتودنسی) در نظر دارد که این امر منجر به رها شدن ایاف لثه ای آزاد و فراهم شدن امکان اتصال مجدد این الیاف در یک حالتی که کمتر تحت کشیدگی باشد می گردد. ارزیابی طولانی مدت ارتودنسی ۴ تا ۶ و ۱۲ تا ۱۴ ساله پس از درمان فعال بر این امر تاکید دارد، عمل جراحی بریدن الیاف لثه ای در بهبود عدم برگشت نتایج درمان ارتودنسی موثر می باشد. در این مطالعه معلوم شد که در مدت یک تا شش ماه متعاقب جراحی بریدن الیاف لثه ای آسیبی به بافتهای اطراف دندانی مشاهده نشد.
پس بافت لثه ای به عنوان عامل دخیل در برگشت ارتودنسی در نظر گرفته می شود.
فاکتور هایی که در بالا به آنها اشاره شد به عنوان فاکتورهای داخلی برگشت نتایج ارتودنسی در نظر گرفته می شود ولی متخصص ارتودنسی می داند این فاکتور ها بایستی از فاکتور های خارجی مانند رشد مداوم استخوان های صورت و نیروهای حاصل از عضلات و رابطه دندان های بالا و پایین تمیز داده شود.
با وجود مطالعات زیادی که در طول سال ها برای تشخیص تمام متغیرها دخیل در برگشت ارتودنسی انجام شده است تا به امروز میزان به هم ریختگی دندان های قدامی پس از ارتودنسی هنوز غیرقابل پیش بینی و متغیر است و به نظر نمی رسد هیچ متغیر قبل از درمانی چه از لحاظ یافته های کلینیکی کست ها یا رادیوگرافی قبل و بعد از درمان به عنوان پیش گو کننده های مفید مطرح باشد.