گسترش عرضی فک بالا

گسترش عرضی فک بالا

 

تنگی فک بالا و نیاز به گسترش عرضی فک بالا از روی سقف کام باریک تشخیص داده می‌شود. این تنگی را می توان با باز نمودن درز میانی فک بالا یا گسترش عرضی فک بالا در سقف دهان و کف بینی برطرف نمود. این درمان یک اورژانس ارتودنسی برای کودکان می باشد، هر چند رشد این مکانیسم برای پهن شدنِ نرمال فک بالا، در اکثر کودکان تا حوالی ۲۰ سالگی ادامه می یابد و سپس متوقف می شود، باز کردن درز میانی فک بالا برای افزایش پهنای فک در نوجوانان نسبتا آسان می باشد. در کودکان برای باز کردن درز میانی فک بالا نیروی کمتری لازم است. در دوران دندانی شیری و اوایل دندانی مختلط می توان با یک سیم نسبتا ضخیم که در پشت دندان ها قرار می گیرد مقداری گسترش اسکلتی انجام داد. به طور کلی نیرویی که وارد می‌شود قادر است شیار میانی فک بالا را در بیماران باز نمایند. اثر این ها شبیه چیزی است که با گسترش عرضی فک بالا توسط پیچ در گروه سنی مسن تر به دست می آید. از دستگاه های پیچ دار نیز می‌توان در اوایل دوره دندانی شیری برای گسترش عرضی فک بالا استفاده کرد. اگر چه این امکان وجود دارد که از پلاک متحرک پیچ دار توسط متخصص ارتودنسی کودکان  استفاده شود. در کودکان بسیار کوچک، پلاک پیچ دار متحرک توصیه نمی شود. اگر کودک حتی یک روز هم از دستگاه استفاده نکند تنظیم مجدد پیچ توسط متخصص ارتودنسی ضروری خواهد بود تا با بستن پیچ دستگاه دوباره اندازه شده و گسترش از سر گرفته شود.

اگر بتوان تشکیل استخوان را با باز کردن درز بین استخوانی تحریک نمود، در آن صورت می بایست با اعمال نیروی سنگین می توان موجبات تشکیل استخوان در شیار ایجاد شده را فراهم نمود، این کار را می توان با استفاده از پیچ انجام داد.  این کار در اواخر سالهای ۱۸۰۰ شناخته شد،؛ ولی به دلیل اینکه آن را غیر ضروری دانستند و پتانسیل آسیب رسانی نیز دارد کنار گذاشته شد. بعد از این که موثر بودن این دستگاه با انجام کارهای تجربی روی حیوانات به اثبات رسید، دوباره در سال‌های ۱۹۶۰ در ایالات متحده آمریکا روی کار آمد و به طور گسترده ای به کار گرفته شد.

به طور قطع سن کودک در موفقیت بازکردن درز میانی فک بالا فاکتور مهمی می باشد. همانند سایر درز های استخوانی فک و صورت، درز میانی فک بالا با افزایش سن دارای پیچ و خم و درهم رفتگی بیشتری می گردد. یعنی از دوران نوجوانی، احتمال تشکیل پل های استخوانی غیرممکن می شود. امکان گسترش عرضی  فک بالا به صورت اسکلتی با باز کردن درز در بیمارانی که در محدوده ۲۰ سالگی هستند گرچه بعید می‌نماید ولی غیر ممکن نیست. گسترش عرضی را می‌توان به دو طریق انجام داد:

اول گسترش سریع با سرعت یک میلیمتر در روز.

دوم گسترش آهسته با سرعت بیست و پنج صدم میلیمتر در هفته، روشی که اخیراً ارائه شده است.

گسترش عرضی سریع فک بالا

در هر دو روش از دندانها به عنوان تکیه گاه استفاده می شود. درز میانی فک بالا با خون و مایع میان بافتی پر می‌شود که در نهایت باعث رسوب استخوان می گردد. همیشه یکی از اهداف این است که هر چه ممکن است تغییرات اسکلتی بیشتری رخ دهد و تغییرات دندانی کمتر باشد. در گسترش فک بالا هدف این است که استخوان فک بالا را پهن نماییم نه اینکه دندانها را نسبت به قاعده حرکت دهیم. گسترش سریع کام از طریق باز کردن درز میانی کام فک بالا در ابتدا با همین هدف انجام میشود. در تئوری مربوط به این روش درمانی، وقتی نیرو به سرعت به دندانهای خلفی وارد می شود فرصت کافی برای حرکت دندان وجود نخواهد داشت و در نتیجه نیرو به درز منتقل و آن را باز می کند، ضمن اینکه دندان نسبت به استخوان قاعده تنها مقدار کمی جابجا می شود.

به طور معمول گسترش سریع توسط یک پیچ که با سرعت نیم تا یک میلیمتر در روز باز می شود انجام می گیرد. اگر چه با هر بار باز کردن نیرویی در حد ۱۰ تا ۲۰ پاند وارد می شود، ولی بیمار به ندرت احساس درد می کند. رادیوگرافی های فک بالا نشان می‌دهد که به طور قطع درز میانی فک بالا باز می‌شود و پیدایش فاصله بین دندان های میانی فک بالا نیز این مطلب را تایید می کند. طی دو تا سه هفته حدود یک سانتی متر یا بیشتر فک بالا باز می شود. قسمت اعظم آن مربوط به باز شدن درز میانی و جدایی دو نیمه فک بالا از یکدیگر می باشد. فضای ایجاد شده در این درز در ابتدا توسط مایع میان بافتی و خونریزی پر می شود، بعد از این که گسترش عرضی کامل شد به کمک یک نگهدارنده ثابت یا از خود دستگاه به عنوان نگهدارنده استفاده می‌شود باید وضعیت ایجاد شده را به مدت ۳ تا ۴ ماه حفظ کرد.

به منظور جلوگیری از برگشت پیچ به حالت اولیه، باید آن را دکتر ارتودنسی ثابت کند. در پایان این مدت استخوان درز میانی فک بالا را پر کرده و گسترش تکمیل می گردد. یکی از نکاتی که در ابتدا با گسترش سریع فک بالا مطرح بود این بود که بعد از تکمیل گسترش تا زمانی که ثبات استخوانی حاصل نشود حرکت ارتودنسی دندان ادامه می یابد. در اکثر درمان‌ها قاعده استخوانی ثابت هستند و دندان‌ها حرکت داده می‌شوند. ولی این امکان وجود دارد که در حالی که دندان ها در محل خود نگه داشته می شود دو بخش جانبی فک بالا به سمت یکدیگر حرکت کنند

گسترش عرضی آهسته فک بالا

اگر گسترش آهسته انجام شود نیروی کلی وارده کمتر خواهد بود. به نظر می آید که بیست و پنج صدم میلیمتر در هفته حداکثر میزان گسترش است که بافت های شیار میانی فک بالا می تواند خود را با آن تطبیق دهد و پارگی و خونریزی حداقل خواهد بود. برای اینکه گسترش با این سرعت انجام شود بسته به سن بیمار بین ۲ تا ۴ پاند نیرو وارد خواهد شد. البته برای بیماران مسن تر نیروی بیشتری لازم می باشد. از همان ابتدا نسبت به گسترش دندانی به اسکلتی یا صورتی، به صورت یک به یک خواهد بود، به طوری که از ۱۰ میلیمتر گسترش به عمل آمده طی ۱۰ هفته به ازای هر هفته ۵ میلیمتر گسترش دندانی و ۵ میلیمتر آن به صورت اسکلتی است. در خاتمه، گسترش فعال، وضعیت مشابه با روش گسترش سریع پس از دوره نگهدارنده خواهد شد که ۲ تا ۳ ماه پس از گسترش سریع یعنی زمانی که استخوان شیار را پر می کند می باشد. بنابراین نتیجه نهایی گسترش سریع و آهسته یکسان می باشد ولی با گسترش آهسته پاسخ فیزیولوژیک بهتری حاصل می شود.