عموما دندان ها را مى توان با نیروى ارتودنسی در طول بافت هاى احاطه کننده شان بدون آسیب بافتى و سلولى حرکت داد. آشکارترین دوره ای که دندان دارای حرکت فیزیولوژیک می باشد عبارت است از رویش داخل استخوانی دندان.
متخصص ارتودنسی (دکتر ارتودنسی) می داند زمانی که دندان ها به داخل حفره دهان رویش می نمایند و حتی در سرتاسر طول زندگی تمایلی طبیعی در دندانها وجود دارد تا به حرکت خود در طول مسیر که دارای حداقل مقاومت می باشد تا رسیدن به مانع نهایی ایجاد کننده مقاومت ادامه دهند. این مانع و سد معمولا تماس های دندانی می باشند.
این امر اثبات شده است که نیروهای ارتودنسی در نواحی کشش منجر به پاسخ استخوان سازی فعال می شود و این در حالی است که ابتدا استخوان روی داربست بافت نرم تحت کشش رسوب می نماید و در نهایت به استخوان کامل تبدیل می شود و تمایل دارد که آهسته تر از فعالیت برداشته شدن استخوان که به طور همزمان در نواحی تحت فشردگی در حال رخ دادن است روی دهد. نتیجه کلینیکی این امر شیوع لقی افزایش یافته دندان هایی است که به طور فعال تحت درمان ارتودنسی می باشند. این تفاوت در وقوع زمانی برداشته شدن و ساخته شدن استخوان همچنین دلیل ادعایی است که بیان می دارد دندان ها پس از حرکت داده شدنشان نیازمند حفظ نگه داشته شدن در موقعیت شان می باشند.
ساختار استخوان به سه روش بنیادی می تواند تغییر نماید
١) استئوژنز که استخوان روى بافت نرم رسوب می کند
٢) مدلینگ که استخوان روی بافت استخوانی رسوب می کند
٣) ریمودلینگ یک مکانیسم جبرانی می باشد که در برگیرنده مجموعه وقایع سلولى است که به طور دوره ای در طول زندگی رخ می دهد. در طی این مکانیسم استخوان توسط واکنش سلولى تحلیلی در ابتدا تخریب گردیده و سپس توسط سلول های استخوان ساز دوباره ترمیم می شوند.
در حرکت ارتودنسی دندان در محل تحت کشش روند استخوان سازی (استئوژنز) در یک ناحیه وسیع رخ می دهد. با این حال در محل های تحت فشردگی متحمل چرخه ریمودلینگ می شود، در طول مدت زمان کوتاهی استخوان از دست می رود که متعاقب آن در طول دوره درمان ارتودنسی به سطح قبل از درمان باز می گردد. این روند در نهایت منجر به وجه مشخصه کلینیکی دندان هایی می شود که به طور فعال حرکت ارتودنسی می کنند (مانند شواهد رادیوگرافی گشادشدگی فضای اطراف دندان و یا علایم کلینیکی لقی افزایش یافته دندان) این مسأله همراه با حضور الیاف لثه ای کشیده شده منجر به بازگشت سریع دندان هایی می شود که به طریقه ارتودنسی حرکت کرده اند و این امر گواهی بر ضرورت دستگاه نگهدارنده از دیدگاه متخصص ارتودنسی دارد. حداقل تا زمانی که شکل گیری استخوان قادر به بازگشت به سطح قبل از درمان باشد.
در کل وجود مقداری نیرو برای حفظ استخوان لازم است و عدم وجود آن مثل بی وزنی در طی پرواز های فضایی منجر به پوکی استخوان می شود.
در زمینه ارتباط بین تراکم استخوان و حرکت ارتودنسی دندان اختلافاتی بین نظرات مختلف وجود دارد، ولی در مطالعاتی که روی مدل های حیوانی توسط متخصص ارتودنسی در زمینه حرکت ارتودنسی دندانی انجام شده، مشخص گردیده است در مواردی که به طور تجربی تراکم استخوان کاهش می یابد حرکت دندان با ریسک کمتر تحلیل ریشه و تسریع می شود.
در مورد رابطه بین حرکت دندان و نیرو ارتودنسی هنوز اختلاف نظر است. ولی یافته های حیوانی تأیید کننده وجود ارتباط خطی مستقیم در سطوح پایین نیرو است. یعنی در سطوح پایین نیروی ارتودنسی با افزایش نیرو، میزان حرکت دندان افزایش می یابد. البته متخصص ارتودنسی (دکتر ارتودنسی) دریافته اند که اساس بیومکانیکی دستگاه های ارتودنسی می تواند کاملا پیچیده باشد.